Wiele miałem pomysłów na ten wpis. Szybki przegląd porterów bałtyckich, 33 najlepsze bałtyki w Polsce, to porterów na stulecie niepodległości, wielki przegląd czarnego złota... Stanęło na Wielkim przeglądzie porterów, bo przegląd w istocie jest wielki. Serdecznie zapraszam na największy wpis w historii Piwnych Podróży oraz (najprawdopodobniej) piwnej blogosfery w Polsce. Opowiadam o porterze bałtyckim, piwowarskim skarbie polski. Stylem, który nigdzie poza polską nie cieszy się taką popularnością i dostępnością. Najbardziej kojarzonym z Polską piwem. Bo - umówmy się - nieco bardziej polskie grodziskie jest piwem zdecydowanie niszowym. Zapnijcie pasy, przywiążcie się do takielunku, chwyćcie się burty, bo staję za sterami tej krypy i ruszamy w piwne podróże po bałtyku. Przed wami 120 polskich porterów!

Geneza przeglądu

Wpis gigant, w którym możecie przeczytać o stu dwudziestu piwach, wymaga odpowiedniego wstępu. Od wielu lat w piwnej blogosferze bardzo cenię sobie wpisy będące zestawieniami i porównaniami. Artykuł, w którym możemy poczytać o większej liczbie piw w jednym stylu, daje perspektywę na to, jak poszczególne piwa wypadają w porównaniu z innymi, na jakim są poziomie i w jakiej aktualnie formie. Taki rodzaj wpisów z mojej perspektywy jest bardzo użyteczny dla czytelników, którzy przecież są klientami browarów. W jednym miejscu mogą znaleźć informacje o tym, które piwo jest potencjalnie lepsze, a które gorsze. Pierwszy duży przegląd w historii Piwnych Podróży dotyczył imperialnych stoutów - był to styczeń 2015 roku, jeszcze przed pierwszym dużym wysypem rodzimych RISów, który nastąpił późną jesienią 2015. 

http://www.piwnepodroze.pl/2015/01/stoutimperialny.html

Do przeglądu mocnych stoutów wracałem w dwóch kolejnych latach, a w roku ubiegłym postanowiłem dokonać przeglądu piw w stylu Double IPA. To był największy wpis w historii Piwnych Podróży i jeden z największych w piwnej blogosferze. Opisałem wtedy 32 imperialne IPA. Zapraszam na małe wspominki.

http://www.piwnepodroze.pl/2018/02/imperialne-IPA.html

Sezon zimowy zawsze bardziej sprzyja piciu w domu i kontemplacji, a gdy robi się chłodno i ja mam potrzebę zrobienia czegoś grubszego. Chodzi mi o większy wpis, nie brzuch rosnący od mocnych, gęstych piw. Jeszcze w tamtym roku zamarzyłem sobie przegląd saisonów, ale okazało się, że jest ich na rynku tragicznie mało, nawet latem, gdy pogoda sprzyja ich piciu. W we wszystkich okolicznych sklepach znalazłem tylko dwa i prawdopodobnie taki przegląd nigdy nie dojdzie do skutku. Końcówka grudnia 2018 roku i zbliżający się Baltic Porter Day sprawiły, że dwóch znajomych blogerów - Dawid z blogu Browar Paragraf i Szymon z Dziennika Piwnego - piło co dzień jakiś porter i go opisywało. Postanowiłem aktywnie włączyć się w to promowanie jednego z najciekawszych stylów piwnych.

Kiedy już wiedziałem, że piw u mnie na leżaku i tych kupionych zbierze się całkiem sporo, zamarzyłem sobie wpis porównywalny z Renesansem Imperialnego IPA. Około trzydzieści porterów, opis stylu, ciekawostki, porównanie piw. Do głowy mi jednak wtedy nie przyszło, że porterów bałtyckich jest tak dużo. Nie miałem pojęcia, że ich liczba najpierw osiągnie pięćdziesiąt, a potem niebezpiecznie zacznie zbliżać się do setki. Nawet teraz po wypiciu tych wszystkich bałtyków trudno mi uwierzyć, że przyjąłem ich 120! Sto dwadzieścia!

Podziękowanie

Przegląd nie odbyłby się, gdyby nie wsparcie czytelników bloga i browarów. Gdzieś po kilkunastu wypitych porterach bałtyckich, gdy zgromadzony materiał badawczy rozrósł się do sporych rozmiarów, stwierdziłem, że warto pociągnąć temat i upolować wszystkie dostępne portery bałtyckie. Trudno jednak jednemu człowiekowi samemu uzbierać tyle piw, szczególnie że niektóre dostępne są tylko lokalnie. Przekopałem więc Ratebeera i Untappda w poszukiwaniu wszystkich porterów, jakie pojawiły się na rynku i wysłałem maila do browarów. Grzecznie zapytałem, czy jest możliwość otrzymania butelki. Chyba ze dwa tygodnie przygotowany mail czekał w kolejce, a ja zastanawiałem się czy wysyłać. Generalnie lubię otrzymywać przesyłki od browarów, ale ordynarnego sępienia jeszcze nie uprawiałem. Cel był jednak szczytny i zaryzykowałem. Ryzyko się opłaciło. 

Z tego miejsca pragnę serdecznie podziękować browarom, które obdarzyły mnie zaufaniem i bez żadnych oczekiwań przysłały mi swoje piwa. Dziękuję więc Browarze Alternatywo, dzięki Browarze Trzech Kumpli, dzięki Browarze Tleń, dzięki Grupo Żywiec, dzięki Browarze Hajer, dzięki Browarze Maryensztadt, dzięki Browarze Amber, dzięki Browarze Jabłonowo, dzięki Browarze Bednary, dzięki Brokreacjo, dzięki Browarze Podgórz, dzięki Kraino Piwa (choć ostatecznie bogatego zestawu piw zagranicznych postanowiłem nie umieszczać w przeglądzie), dzięki Browarze Profesja, dzięki Redenie, dzięki Witnico. Bardzo dziękuję też stałym czytelnikom, blogerom (sztuk dwie - Browarnik Tomek z Olszyna, Dziennik Piwny - czyli Szymon z Tychów) i badylarzom (sztuk jeden - pozdrawiam Sklep Butelka z Poznania, bez którego nie byłoby stu piw w przeglądzie, a który dostarczył mi sporo ciekawostek). Dziękuję oczywiście czytelnikom, którzy dostawali piwa dla mnie nieosiągalne lub wyciągali dobra ze swoich piwniczek w imię nauki. Dzięki!

Porter bałtycki to styl piwa charakterystyczny dla państw basenu Morza Bałtyckiego - Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Szwecji, Norwegii, Danii czy Finlandii. Jego historia jest bardzo ciekawa i dosyć skomplikowana. Do jego wyodrębnienia przyczyniły się: klasa robotnicza Anglii, alkoholowe potrzeby carskiego dworu w Rosji, Napoleon, a ostatecznie tradycja i technologia piwowarska na wymienionych wcześniej terenach. Zanim jednak powstał porter bałtycki, popularność zdobył porter. Dziś nazywamy go czasem porterem angielskim, brown porterem albo zwyczajnie - porterem.

W XVII i XVIII wieku w Anglii swoistą popularnością cieszyło się piwo będące połączeniem trzech popularnych wtedy stylów. Różne źródła odmiennie nazywają te trzy piwa - a to "beer, ale i twopenny (najmocniejsze, kosztujące dwa pensy za kwartę)", a to "pale, mild i brown". Źródła jednak zgadzają się, że takie połączenie nazywało się Entire i w XVII było już bardzo popularne. Nie trzeba wiele wyobraźni by zauważyć, że każdorazowe nalewanie trzech rodzajów piwa było kłopotliwe dla szynkarzy. Pojawiła się koncepcja, by stworzyć piwo, które będzie odpowiednikiem Entire. Zadania podjął się rzekomo Ralph Harwood z Londynu. Piwo, które potem zaczęło być nazywane porterem - zostało uwarzone po raz pierwszy w 1730 roku. Jak na tamte czasy było piwem mocnym (powyżej 6% alkoholu) i ciemnym z uwagi na użycie brązowych słodów. Nazwa piwa przyjęła się ponieważ piwo było popularne wśród pracowników fizycznych - tragarzy (z ang. porter) i dokerów. 

Chęć warzenia piw mocniejszych i gęstszych nie jest domeną obecnych czasów. W osiemnastowiecznej Europie ten trend był także obecny. Kolejne odkrycia naukowe, wynalazki i osiągnięcia technologiczne sprawiały, że piwowarzy eksperymentowali. Najmocniejsze portery zaczęto nazywać stout porterami. Przedrostek stout oznaczał piwo mocne, tęgie. Z czasem w nazywaniu tego mocnego piwa przestano używać słowa porter. Został sam stout. Te mocniejsze piwa ruszyły w świat.

Ich gęstość, moc oraz nachmielenie predestynowały je do odległych podróży. Robust portery, west india portery, extra stouty czy wreszcie - bardzo istotne dla naszych rozważań - imperialne stouty czyli russian imperial stouty, które doskonale znosiły trudy odległych, czasochłonnych podróży zarówno morskich, jak i lądowych. Tak oto mocny porter, który jest już częściej nazywany po prostu stoutem na przełomie XVIII i XIX wieku trafia na dwór carski, gdzie spotyka się z ciepłym przyjęciem. Mocne ciemne piwo wydaje się być stworzone do panujących tam surowych warunków atmosferycznych i lubujących się w alkoholu gardeł. Zdobyło tam ogromną popularność i było masowo eksportowane przez Anglików. 

Oczywiście piwowarzy krajów bałtyckich próbowali odtwarzać to piwo w swoich zakładach. Na przykład w 1791 roku rozpoczyna się produkcja porteru w Browarze Carnegie w Szwecji. Proceder ten został zintensyfikowany dzięki zapędom Napoleona do jednoczenia Europy. W 1806 roku Napoleon prze na wschód zajmując prawie całe Prusy i ściera się z Rosjanami. Efektem jego działań są blokady handlowe - morska wprowadzona przez Brytyjczyków i lądowa zainicjowana przez Bonapartego. Co robią kraje nadbałtyckie, gdy nie można sprowadzić mocnych porterów i stoutów na wschód? Muszą je sobie uwarzyć same. 

Angielskie receptury zaczęły być interpretowane przez piwowarów na lokalnych warunkach. Częściej sięgano po słody monachijskie, wykorzystywano lokalne chmiele, a przede wszystkim piwa te były warzone metodą dolnej fermentacji - używano typowych dla tego świata piwnego drożdży, a piwo lagerowano, czyli leżakowano w niskich temperaturach. Nawet jeśli browary sięgały po drożdże górnej fermentacji, to były one zmuszane do pracy w zdecydowanie niższych temperaturach niż na Wyspach. Portery, które dziś nazywamy bałtyckimi, miały w rezultacie czystszy profil drożdżowy, mniej owocowych estrów i bardziej gładką paloność.


Nie od razu - ani nawet nie niedługo potem - zostały nazwane porterami bałtyckimi. Warzone w krajach nadbałtyckich ledwie przetrwały zmasowaną ofensywę jasnego lagera, podobnie jak na swoim znaczeniu praktycznie całkowicie stracił klasyczny porter. W Polsce tradycja warzenia porterów, jeszcze nie nazywanych bałtyckimi, ale już zdecydowanie mocniejszych i bardziej charakternych, nie ugięła się nawet w czasach uznawanych za słusznie minione. Wiele browarów zniszczyliśmy w czasie komunizmu, sporo nie przetrwało dzikiego kapitalizmu, ale porter oparł się obu destrukcyjnym procesom. W 1990 roku nasze okolice penetrował piwnie Michael Jackson, nie muzyk popowy rzecz jasna, ale znany miłośnik piwa, autor wielu książek na jego temat - Beer Hunter. On właśnie wtedy użył po raz pierwszy określenia porter bałtycki, by zdecydowanie odróżnić ten styl od porterów angielskich. W książce pt. Great Beer Guide – 500 Classic Brews wymienia jedynie trzy polskie portery: z Okocimia, z Elbląga i z Żywca. Może i mało, ale też było ich wtedy znacznie mniej niż obecnie.


2011 - The Australian International Beer Awards - brązowy medal dla Żywca Portera,
2012 - European Beer Star -  złoty medal dla Porteru Warmińskiego z Browaru Kormoran,
2013 - European Beer Star -  złoty medal dla Komesa Porter Bałtycki z Browaru Fortuna,
2014 - World Beer Cup - brązowy medal dla Komesa Porter Bałtycki z Browaru Fortuna,
2015 - European Beer Star - złoty medal dla Okocimia Mistrzowskiego Porteru z Browaru Okocim,
2015 - European Beer Star - brązowy medal dla Porteru Warmińskiego z  Browaru Kormoran,
2016 - najlepsze polskie piwo oraz zajęło dwudzieste siódme miejsce w klasyfikacji najlepszych piw z całego świata serwisu Ratebeer - Browar Kormoran za Imperium Prunum,
2017 - European Beer Star - brązowy medal dla Okocimia Mistrzowskiego Porteru z Browaru Okocim,
2018 - European Beer Star - brązowy medal dla Okocimia Mistrzowskiego Porteru z Browaru Okocim,
2018 - European Beer Star - brązowy medal dla Gwiazdy Północy z Browaru Maryensztadt (mocne piwo wędzone),
2018 - Monde Selection - International Quality Institute - brązowy medal dla Konstancin Porteru,
2018 - International Beer Challenge - srebrny medal dla Gwiazdy Północy z Browaru Maryensztadt,
2019 - European Beer Star - złoty medal dla Okocimia Mistrzowskiego Porteru z Browaru Okocim.

2019 - International Beer Cup - brązowy medal dla Komesa Porter Bałtycki z Browaru Fortuna,

2020 - European Beer Star - złoty medal dla Trubunała Porter z Browaru Sulimar.

2020 - European Beer Star - brązowy medal dla Okocimia Mistrzowskiego Porteru z Browaru Okocim.

Na koniec petarda. W serwisie RateBeer wśród TOP 50 porterów bałtyckich aż w 24 zamieszane były polskie browary.

Jaki powinien być porter bałtycki? Jak ma wyglądać, pachnieć, smakować, jakie odczucia powinny towarzyszyć nam w trakcie picia go? Wydaje mi się to ważne nie tylko z punktu widzenia samej wiedzy, ale także z uwagi na chęć oceniania go. Szczególnie w kategorii stylowości. Jak opisywany jest porter bałtycki? Oto charakterystyki zaproponowane przez piwo.org, Brewers Association (amerykańskie Stowarzyszenie Piwowarów), Beer Judge Certificate Program (amerykańska organizacja sędziowska) oraz Polskie Stowarzyszenie Piwowarów Domowych.


Kolor porteru powinien być ciemnoczerwono-miedziany do nieprzejrzystego ciemnobrązowego (nie czarnego) koloru. Lepkie, długo utrzymująca się piana koloru żółtobrązowego. Klarowne, aczkolwiek ciemniejsze wersje mogą być nieprzeźroczyste.

Bogate aromaty słodowej słodkości, często z nutami karmelowymi, toffi, orzechowymi, głęboko tostowymi i/albo lukrecji. Profil estrowy i alkoholowy umiarkowany, oraz aromaty przypominające śliwki, suszone śliwki, rodzynki, wiśnie, porzeczki, okazjonalnie wina i porto. Troszkę cech ciemnych słodów takich jak głęboko czekoladowy, kawowy albo melasy, ale nigdy spalenizny.


Tak jak w aromacie, posiada bogatą słodkość słodową wraz z złożoną mieszaniną smaków: głębokiego słodu, estrów suszonych owoców oraz alkoholu. Ma mocne, ale gładkie smaki palone jak w piwie schwarzbier, które zbliżają się do smaków spalenizny. Bardzo treściwe i bardzo gładkie. Czysty charakter lagerowy; brak dwuacetylu. Start jest słodki, ale smaki słodów ciemnych szybko dominują i utrzymują się do finiszu. Delikatnie wytrawny wraz z odrobiną palonej kawy i lukrecji na finiszu. Posmaki słodowe mogą być karmelowe, toffi, orzechowe, melasy i/albo lukrecji. Delikatne posmaki porzeczki i ciemnych owoców. Średnio niska do średniej goryczka wynikająca z słodu i chmielu, na tyle mocna by tylko zapewnić balans.

Generalnie pełna treściwość i gładkość, wraz z dobrze dojrzałym ciepłem alkoholowym (ale rzadkie, słabsze wersje Carnegie będą posiadały średnią treściwość i mniej rozgrzania). Średnie do średnio wysokie nagazowanie, co nadaje wrażenia jeszcze większej treściwości. Nie powinno być ciężkie na języku w wyniku nagazowania.

Gęstość początkowa: 14,7 - 22°Blg
Goryczka: 20–40 IBU
Gęstość końcowa: 4,2 – 6°Blg
Kolor: 17 – 30 SRM
Alkohol objętościowo: 5.5 – 9.5%


Zdaniem amerykańskiego stowarzyszenia piwowarów porter w stylu bałtyckim powinien być czarny, raczej nieprzejrzysty, a gdy można dostrzec przejrzystość, nie powinien być zamglony. Słodycz słodu jest średnio niska do średnio wysokiej. Obecne są charakterystyczne aromaty słodowe i smaki karmelizowanych cukrów, ciemnych cukrów i lukrecji. Cechy słodu prażonego mogą występować na niskim poziomie, ale każda goryczka lub cierpkość powinna być w harmonii z innymi aspektami smakowymi. Chmiel nie powinien być wyczuwalne, ewentualne kwiatowe nuty powinny być jedynie uzupełnieniem zapachu.


Gorycz powinna być niska do średnio niskiej. Z uwagi na moc piwa zapach alkoholu będący efektem fermentacji może być delikatnie wyczuwalny, mogą za to pojawiać się nuty owocowe kojarzące się z jagodami, winogronami czy śliwkami, ale nie bananowe. Diacetyl, DMS i estry owocowe są niepożądane. Pełnia powinna być średnia lub duża. Porter bałtycki jest warzony z drożdżami dolnej fermentacji, fermentowany w niskich temperaturach i lagerowany (leżakowany w niskich temperaturach), co ma sprzyjać powstawaniu gładkiego piwa. Niski poziom utlenienia, jeśli jest harmonijny z innymi składnikami smaku, jest dopuszczalny.

Gęstość początkowa: 17,5-22° Blg
Zawartość alkoholu: 7,6 - 9,3%


Ogólne wrażenie: Baltic Porter często ma słodowość przypominającą angielski porter i powściągliwą prażoność schwarzbiera, ale z większą gęstością początkową i zawartością alkoholu. Bardzo złożony, z wielowarstwowym słodem i smakiem ciemnych owoców.
Wygląd: od ciemnoczerwonej miedzi do nieprzezroczystego ciemnobrązowego (nie czarny). Gruba, trwała piana w kolorze brązowym. Klarowne, chociaż ciemniejsze wersje mogą być nieprzezroczyste.
Smak: Podobnie jak aromat, ma bogatą słodową słodycz ze złożoną mieszanka głębokiego słodu, suszonych estrów owocowych i alkoholu. Ma wybitny, ale gładki, podobny do schwarzbiera pieczony, ale nie palony, smak. Jest bardzo gładki i ma czysty lagerowy charakter. Na początku jest słodki, ale ciemniejszy aromat słodowy dominuje i trwa do końca. Delikatna wytrawność objawia się nutą palonej kawy lub lukrecji na finiszu. Słodowość przejawia się w bogactwie karmelu, toffi, orzechów, melasy i/lub lukrecji. Nuty czarnej porzeczki i ciemnych owoców powinny być lekkie. Średnio niska do średniej goryczka ma jedynie zapewniać balans.. Smak chmielowy z lekko pikantnych chmielów waha się od żadnego do średnio niskiego.


Odczucie w ustach: ogólnie dość mocne i gładkie, z dobrze ułożonym rozgrzewaniem alkoholowym. Średnie do średnio-wysokiego nasycenie, dzięki czemu wydaje się to jeszcze bardziej wypełniające usta.
Komentarz: Można go również dzisiaj określać jako imperialny porter, chociaż wersje mocno palone lub chmielone nie są właściwe dla tego stylu. Większość wersji zawiera 7–8,5% ABV. Duńskie browary często nazywają je stoutami, co wskazuje na ich historyczny rodowód z czasów, kiedy nazwa porter była stosowana jako ogólna nazwa dla całej grupy porterów i stoutów.
Historia: Tradycyjne piwo z krajów nadbałtyckich, gdzie przyjęło się lokalnie po próbach odtworzenia mocnych brown i imperial stoutów  z Anglii. Historycznie to piwa górnej fermentacji, które lokalne browary zaczęły warzyć swoimi metodami przy użyciu drożdży lagerowych oraz lagerowania.
Gęstość początkowa: 14,7-21,6° Blg
Zawartość alkoholu: 6,5 - 9,5%



Z ogólnej charakterystyki proponowanej przez Polskie Stowarzyszenie Piwowarów Domowych wynika, że porter bałtycki to mocne, gęste, treściwe ciemne piwo, którego smak i aromat tworzy kombinacja bogatej słodowości, nut suszonych owoców, powściągliwych akcentów palonych oraz niskich nut szlachetnego alkoholu. Od stoutów o podobnej mocy odróżnia je niższy poziom aromatów pochodzących od słodów palonych, zazwyczaj pełniejsza paleta smaków słodowych oraz czystszy, lagerowy profil. Piwo degustacyjne, lekko rozgrzewające, predestynowane do niespiesznej kontemplacji.

Imperialny porter bałtycki jest przez PSPD opisany następująco. Ogólne wrażenie: Mocne, gęste, treściwe ciemne piwo o bardzo złożonym kompleksie smakowo-zapachowym. Szerokie spektrum aromatów słodowych oraz nut wynikających z leżakowania łączy się z akcentami palonymi i alkoholowymi. Od imperialnego stoutu różni się niższym poziomem smaków pochodzących od słodów palonych, zazwyczaj z pełniejszą paletą smaków słodowych przy czystszym, lagerowym profilu. Piwo zdecydowanie degustacyjne, predestynowane do niespiesznej kontemplacji, rozgrzewające. Co ciekawe za komercyjny przykład podane jest słynne amerykańskie piwo z browaru Flying Dog Gonzo Imperial Porter. Piszę o tym, ponieważ jest to piwo górnej fermentacji. A o tym będzie krótko w dalszej części wpisu.

Na początku sądziłem, że ta część będzie bardziej rozbudowana, a dystynkcje między porterem bałtyckim i imperialnym porterem będą bardziej znaczące i istotne z punktu widzenia odbiorcy. Po przestudiowaniu różnych dostępnych materiałów, charakterystyk stylu czy historii porteru, nie mam już takiego wrażenia. Jak wspomniałem powyżej najważniejszą cechą, która różni oba piwa jest rodzaj wykorzystanych do fermentacji drożdży. W przypadku pierwowzoru (który następnie zresztą wyewoluował w imperialny stout) stosowane był charakterystyczne dla Wysp Brytyjskich drożdże fermentacji górnej. Takich też używano przy zaszczepianiu tego piwa w krajach bałtyckich. Najlepszym przykładem niech będzie najdłużej warzony polski porter - Żywiec Porter (od 1881 r.), który początkowo był fermentowany drożdżami górnej fermentacji. Zmianie uległo to dopiero w późniejszym okresie. Drożdże dolnej fermentacji pojawiły się nie w wyniku głębszych przemyśleń, chęci wprowadzenia zmiany, ale najprawdopodobniej z uwagi na oszczędność i wygodę. Chodziło o ujednolicenie technologii stosowanych w świecie lagerów. Znacznie prościej było używać tej samej gęstwy drożdżowej do różnych piw, niż propagować osobne drożdże górnej fermentacji specjalnie dla jednego piwa.

Jeśli wczytacie się w zacytowane w poprzednim rozdziale charakterystyki stylów, zauważycie niejedną niespójność i brak zgody, co do drożdży. Ortodoksi twierdzą, że porter bałtycki tym się właśnie różni, że wykorzystuje się do jego fermentacji tylko i wyłącznie dolniaki. Z takim założeniem zgadza się Brewers Association. Mniej ortodoksyjni fani stylu twierdzą, że użycie drożdży górnej fermentacji, choćby w niższych zakresach temperaturowych, jest jak najbardziej dopuszczalne.

BJCP nie rozróżnia tych dwóch stylów. Co więcej nie traktuje imperialnego porteru jako znacznie mocniejszej wersji klasycznego porteru (używanie przedrostka imperialny do wszystkich piw mocniejszych niż wskazuje na to opis stylu), ale traktuje obie nazwy wymiennie, czyniąc de facto porter bałtycki i imperialny porter jednym stylem.

W podobnym tonie zdaje się wypowiadać PSPD poprzez swoją charakterystykę imperialnego porteru bałtyckiego, za przykład stylowego piwa podając imperialny porter browaru Flying Dog - Gonzo Imperial Porter. Dość jaskrawy przykład porteru górnej fermentacji.

Czy te drożdże są tak istotne? Nie chcę tu rozstrzygać. Czekam na eksperyment. Polegałby na uwarzeniu porteru bałtyckiego (właściwy zasyp), a następnie przefermentowanie połowy warki górniakami, a połowy dolniakami. To powinno dać odpowiedź, czym różnią się oba piwa i czy te różnice są istotne. Wiem, że chodzi to po głowie panu, o którym przeczytacie poniżej.

Na koniec jeszcze jedna uwaga odnośnie wykorzystania drożdży. Myślę, że wiele osób byłoby zaskoczonych, jak wiele piw w stylach dolnej fermentacji powstaje przy użyciu drożdży górnych. Oczywiście w niższych zakresach temperatury, następnie rzecz jasna lagerowanych. Rzecz jasna nie znam skali zjawiska, ale na pewno nie są to przypadki pojedyncze.

W 2016 roku po raz pierwszy obchodziliśmy Baltic Porter Day. Święto porteru bałtyckiego, które zostało zainicjowane przez znanego wszem wobec Masona, czyli Marcina Chmielarza, autora nieistniejącego już niestety serwisu Portery.pl, wielkiego orędownika porterów bałtyckich. Dzień ten jest obchodzony zawsze w trzecią niedzielę stycznia. W 2019 wyglądało to już bardzo optymistycznie. Najlepszym przykładem są katowickie knajpy, które przygotowały na ten dzień liczne portery oraz specjalnie deski degustacyjne z porterami.

Zajrzyjcie sobie na stronę Baltic Porter Day - klik

Jak oceniam?

Jak oceniam? Do tej pory na blogu stosowałem zawsze dziesięciostopniową skalę ocen, która bazowała na tej samej zasadzie i ogólnym opisie znaczenia ocen, co skala Filmwebu. Jest przejrzysta, czytelna i łatwa w posługiwaniu się nią. Tym razem, aby też ułatwić sobie dalszą pracę postanowiłem oceniać każde piwo na Ratebeer, a tym samym posługiwać się skalą ocen charakterystyczną dla tego serwisu. Zaakceptowałem jej zalety i wady. W popularnym serwisie ocenia się osobno: wygląd piwa, aromat, smak, odczucie w ustach oraz całokształt. Serwis sam wylicza ocenę całościową. Najniższą możliwą dla piwa oceną jest 0,5, najwyższą 5.0. Dlatego też podając ocenę piwa podaję zawsze "x łamane na pięć" (x/5). Przy czytaniu ocen należy wziąć pod uwagę to, że i moja perspektywa z pewnością podświadomie zmieniała się wraz ze spożywaniem kolejnych piw, co niestety jest nieuniknionym efektem takiego przedsięwzięcia.

Zanim przejdziemy do opisów piw, kilka informacji statystycznych. W przeglądzie wzięło udział 120 porterów z 68 browarów! 63 to browary polskie, 5 to zagraniczne, z którym polskie browary kooperowały. Największa liczba porterów to piwa Pinty (7), następnie Widawy (6), Brokreacji i RockMilla (po 5), Czarnej Owcy, Hajera, Pracowni Piwa, Tlenia, Trzech Kumpli i Fortuny (po 4) oraz Golema, Łąkomina, Maltgardena i Browaru Zamkowego z Cieszyna /z czego jeden Żywiec/ (po 3). 

43 piwa to portery leżakowane w beczkach. Wśród barrel ejdży najbardziej popularne były te z beczek po burbonie oraz whisky (po 13 porterów), rumie (6), brandy /w tym Calvados i Kirschwasser/ (4), sherry (3), miód i koniak (po 2). Tequilla i wino okazały się mniej popularne. 

Do 22 piw dodano nietypowych dla piwa składników. W sumie było ich 33. Najczęściej występującym i bezkonkurencyjnym jest oczywiście śliwka, której popularność zawdzięczamy Imperium Prunum z Kormorana. Została dodana do sześciu piw (choć akurat wspomniane IP pojawia się w przeglądzie dwukrotnie - taki ukłon w stronę tradycji związanej z Białą Małpą i odbywającym się tam corocznie Baltic Porter Day).

Opisałem 10 kooperacji. 5 międzynarodowych, 2 polskie, 2 z piwowarami domowymi oraz jedna jedyna z destylarnią.

Tylko dwa portery (oba z jednego browaru) zostały wlane do puszek. Pozostałe to butelki (zdecydowana większość) i piwa lane (totalna mniejszość). 9 piw jest/było sprzedawanych w ozdobnych kartonach (IP liczę tylko jeden raz). Tylko sześć piw znalazło się w przeglądzie już po terminie przydatności do spożycia wskazanym przez browar. Za każdym razem wyraźnie oznaczam to w opisie.

W sumie w czasie przeglądu wypiłem  1131,4% alkoholu. Moja wątroba mnie nienawidzi! 

Jak widzicie na powyższej grafice podzieliłem piwa na trzy kategorie, ale ostatnia - co do której byłem przekonany, że będzie mieć więcej reprezentantów - nieco straciła dla mnie na znaczeniu w czasie trwania przeglądu i przestała być czynnikiem różnicującym portery. Dlaczego? Odsyłam kilka akapitów powyżej do Charakterystyki stylu. Trzy kategorie to: portery bałtyckie (70 piw), imperialne portery bałtyckie (37 piw) oraz imperialne portery (13 piw). Nie starałem się być w tych podziałach mądrzejszy od autorów piw. Jeśli browar stwierdzał, że piwo jest porterem bałtyckim, tak zostało przeze mnie sklasyfikowane. Jeśli browar przekonywał, że piwo jest imperialnym bałtykiem, ja też tak uważałem. To doprowadziło do kilku paradoksów, np. Portermass z Pinty to porter bałtycki choć ma 27,5° Blg i 11% alkoholu i nie mieści się w żadnych widełkach tego stylu. 

Najmocniejszym piwem przeglądu był Rage w kooperacji Widawy i hiszpańskiego browaru La Quince - 12,5% alkoholu. Najsłabszym Porter z Browaru Tleń - 6,8%. Portery w przeglądzie najczęściej miały 9% alkoholu (dominanta), a średnia zawartość alkoholu w porterze w przeglądzie to 9,4% (mediana wynosi 9,5%). 

Kiedy zaczynałem podsumowywanie przeglądu, polegające w znacznej mierze na kopiowaniu opisów z fanpage'a, założyłem kolejność chronologiczną. Po wielkim fakapie doszedłem jednak do wniosku, że skoro robię wszystko od nowa, to zrobię to lepiej. Tak oto Wielki Przegląd Porterów Bałtyckich jest alfabetyczny, według browarów. Zaczynamy!

Alternatywa z Rudy Śląskiej pośród wielu różnych klasycznych piw sięgnęła także po porter bałtycki. 10#1 to mocno stylowe podejście do tematu "bałtyka". Właściwie przyczepić się można tylko do wyglądu piany, która znika szybko jak gorol na Rudzie, bo samo piwo jest czorne jak grubiorz po szychcie. Pachnie słodkawo kojarząc się z ciemnymi owocami i rodzynkami w czekoladzie. W smaku pojawia się pieczony chlebek, karmel i kakao. Posmak jest gorzki i cierpki, jak relacje między mieszkańcami z dwóch stron Brynicy. No może nie aż tak gorzki;) Gryfne to piwo. Dupnąłbych se jeszcze. Moja ocena: 3,5/5.

10#1.1 ze Śląskiego Browaru Alternatywa to porter bałtycki, tu w wersji leżakowanej w beczce po szkockiej whisky. Piwo przesiąknęło beczką tak bardzo, że totalnie dominujące stały się tu bandaże. Ani takie z trupa, ani takie świeżo rozwijane. Takie nasączone jakimś lekarstwem. Piwo zupełnie nie przypomina podstawowej swojej wersji. Cechy porteru totalnie się schowały za tą torfowością. Nie jestem specjalistą, ale sprawny nos mógłby nazwać o coś zakażeniem. Mi się skojarzyło tylko z 100% peated. Niby spoko doznanie, ale tu chyba nie o to chodziło... Mumia w płynie. Moja ocena: 2,8/5. 

Grand Imperial Porter z Browaru Amber przez całe lata był jednym z pewniaków wśród polskich porterów bałtyckich. Potem przyszedł kraft i nieco zapomnieliśmy o porterach bałtyckich oraz o browarach, które jako pierwsze na swój sposób zaczęły sprzedawać nam coś innego. Czy słusznie potraktowaliśmy w ten sposób Granda? Po degustacji stwierdzam, że nie. To piwo wciąż zasługuje na uwagę, nawet abstrahując od jego dużej dostępności i przystępnej ceny. Jest to zdecydowanie klasyczne i zgodne z opisami stylu podejście do tego piwa. Pojawiają się nuty tostowe, karmelowe i ogólnie słodowe. W smaku pojawiło mi się skojarzenie z rodzynkami, a karmel płynni przechodzi w czekoladę. Piwo jest dość gładkie, niezbyt goryczkowe, sprawia wrażenie łagodnego i poukładanego. Może być takim na pierwszy kontakt ze stylem, wtedy szok nie będzie duży. Brak większej wyrazistości może być odebrany jako plus lub jako minus. Sprawdźcie sami. Mi smakuje! Ps.kiedyś miał lepszą etykietę. Moja ocena: 3,7/5.

Browar Bednary świętował tym piwem 5-lecie swojego istnienia, a ja świętowałem razem z nim. W szkle znalazł się premierowy Sinior Isidoro. Jak widzicie do wyglądu nie można się przyczepić, jest zdecydowanie bardzo ciemny, z dość jasną, niewielką pianką. W zapachu potężne zaskoczenie, bo dominuje poziomka, która świetnie się tu komponuje, ale też szybko zostaje zastąpiona przez gorzką czekoladę. Piwo jest wytrawne, niezbyt gorzkie. W smaku dominuje czekolada, a po ogrzaniu się uwypukla lukrecja i nuty owocowe. Bardzo przyjemny to porter, wypiłem z przyjemnością. Moja ocena: 3,5/5.

Wypuszczony na rynek w ekskluzywnej dużej butelce Imperialny Porter Bałtycki z Browaru Beerlab to nietypowe ujęcie tego stylu, gdyż z dodatkiem syropu klonowego. Imperialny, bowiem jego parametry to 24° Blg i 9,5% alkoholu. Piwo wygląda bardzo ładnie ze sporą pianą i brązowymi refleksami. Aromat pozbawiony jest agresji i słodyczy syropu klonowego. Na szczęście. Są tu raczej klasyczne: nuty słodowe, nuta karmelu, czekolada, kojarząca się z kawą paloność i ciemne owoce. Nawet w smaku syropu klonowego jest nie za wiele. Właściwie tylko większa słodycz piwa się z nim nieco kojarzy. Nie wynika ona zdecydowanie z samej gęstości, bo piwo nie jest jakoś bardzo pełne. Powiem więcej jest zaskakująco mało pełne, ale jest mięciutkie i puszyste, takie delikatne. To bardzo fajne piwo - solidne i klasyczne, szkoda że wyglądem i ceną obiecuje więcej, niż daje. Moja ocena: 3,7/5.

Oto mocarz od Birbanta z serii Birbant Klasyczny. Porter Bałtycki o ekstrakcie początkowym 24,5° Blg i zawartości alkoholu 10,2% jest rzeczywiście intensywny w klasyczny sposób. Dużo w nim gorzkiej czekolady, kawy i sporo karmelu. W tle pojawia się nuta lukrecji. Piwo jest mocno wytrawne i lekko drapie alkoholem, nieco więcej ciała mogłoby jeszcze lepiej ukryć jego zawartość. Smaczne to piwo, bez jakichś większych objawień, ale do spokojnego, smacznego wypicia. Polecam! Moja ocena: 3,5/5.

Czy bałem się Bojana Portera z Browaru Bojanowo? A czy dzik defekuje się w lesie? Nie za bardzo wierzę pozytywnym recenzjom, które zawierają sentencję "jak na tę cenę". Że za mniejszą smakowałby lepiej, a za większą mniej? Bojan Porter ma bardzo klasyczne parametry - 22° Blg i 9% alkoholu. Mój miał zasadniczą wadę, był za mocno wysycony, a przez to zdawał się być ostry w smaku - niekoniecznie alkoholowy, zbyt agresywny. a przez to dość trudny w odbiorze. Ma złożony smak, aczkolwiek jego komponenty pozostają bez szału - jest słodowość zbożowa i chlebowa, nutka kawy, karmel, ciut czekolady, wyraźna paloność na finiszu. Nie takie aż dobre to piwo, jak spodziewałem się po reakcjach w internetach, nie takie też złe, jak się bałem. Fajny przeciętniak, taka alternatywa dla koncernów. Moja ocena: 3,4/5. 

Deep Dark Sea to już klasyka Brokreacji. Do przeglądu trafiła podstawka, ale z terminem przydatności do 17.01.2018, a więc już zdrowo przeterminowana. Muszę przyznać, że jeszcze mi nigdy ta podstawka nie smakowała, jak tym razem. Dużo jest tu kakao, ciemnych słodów, wiśni i w ogóle suszonych owoców. W smaku dochodzi do tego mleczna czekolada, kawa zbożowa i ciut kawowej kwaskowości. Piwo ma bardzo puszystą może tylko ciut (ale naprawdę ciut) za niską pełnię. Moja ocena: 3,8/5. 

Deep Dark Sea Bourbon BA nie pozostawia wątpliwości, w jakiej beczce leżakowało piwo. Intensywna wanilia, mocna nuta kokosowa, sporo drewna - od razu myślimy o burbonie. Pod tym elegancko faluje czekolada, dryfuje nuta kawowa i unoszą się ciemne owoce. DDS kojarzy się tu z likierem, jest gładziutkie, aksamitne i poukładanie. Aż chciałoby się więcej! Brawo! Moja ocena: 4/5.

Czas na tegoroczną nowość - Deep Dark Sea Kirchwasser BA. Kirschwasser to destylat ze sfermentowanych czereśni, charakterystyczny dla Alzacji, Schwarzwaldu, ale też Szwajcarii, Austrii i Włoszech. I to od razu czuć w aromacie i smaku. Piwo jest potężnie czerwono-owocowe, jest tu masa wiśni i czereśni, w smaku pojawia się charakterystyczna dla nalewek pestkowość. Beczka dosyć ładnie zdominowała ten porter, nadając mu drewniany, lekko cierpkawy posmak. Do wiśnie dochodzi czekolada, Jest winnie, ciut kwaskowo (nawet dzikie skojarzenie się mi pojawia), nalewkowo. W posmaku wytrawne i lekko ściągające. Z jednej strony mocno zdominowane przez beczkę, jednostronne, z drugiej bezkompromisowe w dobrym tego słowa rozumieniu. Dobra beczka po prostu. Jestem za! Moja ocena: 3,7/5.

Beczka obeszła się z Deep Dark Sea Pedro Ximenez Sherry BA dość delikatnie. I to właściwie jedyny konkretny zarzut, jaki można mieć do tej leżakowanej wersji. Pojawiły się delikatne nuty drewniane, ciutkę winne i rodzynkowe. Do tego bardzo mocna czekolada, ciemne owoce i pieczona skórka chleba. Za mało ta beczka wniosła, a bazowe piwo chyba nieco straciło na tym leżakowaniu. To wciąż fajne piwo, ale ze wszystkich opisywanych pięciu jest najmniej ciekawe. Moja ocena: 3,4/5.

Deep Dark Sea leżakowane w beczce po czerwonym winie jest najbardziej zaskakującą wersją tego piwa. Z jednej strony beczka wniosła nietypowe akcenty, a z drugiej mocna podstawa piwa interesująco z tym współgra. Mamy więc winną kwaskowość, cierpkość i ściąganie. Są też wynikające z tego czerwone owoce. Z drugiej strony mocna gorzka czekolada, dobra pełnia i gładkość przywodzące na myśl nalewki wiśniowe. Mariaż - jak wspomniałem - jest ciekawy, sprawia że piwo jest wielowarstwowe i bardzo, bardzo smaczne. Moja ocena: 4,1/5.

Podsumowując zestaw Deep Dark Sea:

Red Wine > Bourbon > Kirschwasser = Podstawka > Pedro Ximenez


Ten tu Porter Bałtycki z poznańskiej Brovarii to prawdziwa perełka, bowiem piwa z tego browaru poza Poznaniem są właściwie niedostępne. Tym razem wersja bourbon barrel aged. Piwo jest pięknie zbalansowane. Beczkowość tu jest mocna, ale zdecydowanie bardzo dobrze wkomponowana w całe piwo. Gorzka czekolada, karmel, pieczona skórka chleba i kawa zbożowa mają więcej miejsca dla siebie, a przyjemna wanilia, drewniane nuty spod których wychodzi łagodny kokos. W posmaku pojawiają się ciemne owoce. Bardzo przyjemna jest tu łagodność ciała, miękkość i puszystość. Sprawiają, że piwo gładko przepływa przez usta i gardło. 9% jest niewyczuwalne. Moja ocena: 4,2/5.

Druga fikuśna baryłkowata butelka kryje bowiem jego wersję leżakowaną w beczce po rumie. To jest przesmaczne. Choć przesiąknięte beczką na wskroś, zachowało cechy bałtyckiego porteru. Jest więc spora słodowość przejawiająca się w gorzkiej czekoladzie, nuta kawy Inki, karmel, toffi. No ale przede wszystkim, zarówno w aromacie, jaki i smaku, jest potężna wanilia z melasą. W smaku pojawia się destylatowe drewno wprowadzające ostrość i intensywność. Ciało jest średnio, a piwo zachowuje fajny balans między słodową słodyczą i wytrawnością. Moja ocena: 4,0/5. Ps. do lodów o smaku słonego karmelu taki intensywny, charakterny porter pasuje jak ulał. W Brovarii potrafią robić dobry porter bałtycki! No i ta butelka!


Oto porter, który chronologicznie pojawił się w przeglądzie jako ostatni, choć paradoksalnie jest najstarszym porterem ze 120 opisanych. Przed wami litrowa butelka Porteru Grudniowego z Browaru Ciechan. Termin przydatności do spożycia to 2016 rok. Muszę przyznać, że czas obszedł się z tym porterem bardzo dobrze. 22° Blg i wyciągnięte z tego 9% alkoholu poszło w bardzo przyjemną stronę i utleniło się idealnie. Dominują tu - zarówno w aromacie, ale w smaku nawet mocniej - wiśnie, wiśnie w czekoladzie i gorzka czekolada. Zapach może nie jest ultra intensywny, ale bardzo przyjemny i klasyczny. W smaku jest zdecydowanie wytrawnie, głównie dzięki potężnej gorzkiej czekoladzie. W posmaku dochodzą tu jeszcze śliwki i suszone owoce, a całość kompozycji jest bardzo przyjemna. Piwo jest wysycone poniżej średniej i bardzo gładkie. Dzięki temu piło się je nam bardzo dobrze. Obawiałem się tej litrowej butelki, ale okazało się, że spokojnie sobie z Gosią poradziliśmy, a i jej bardzo odpowiada taki porter. Super sprawa taki leżaczek. Moja ocena 4,1/5.


Porter Noster Bourbon Barrel Aged, czyli ubiegłoroczny kraft roku Czarnej Owcy. Już zapach, w którym dominuje miażdżąca wanilia, sprawia, że uśmiecham się jak Piotr Żyła sprzed depresji. Jest bardzo mocna, ale po chwili dochodzą do głosu kolejne nuty - czekolada, karmel i ciut kokosa. W smaku znów pierwsze skrzypce w wykonaniu poukładanych nut beczkowych, gorzka czekolada i ciemne owoce (borówki). Piwo ma świetną pełnię (nie za dużą, absolutnie nie za małą), głębię i jednocześnie jest bardzo pijalne. Kawał świetnego piwa! Moja ocena: 4,3/5.


Porter Noster z Czarnej Owcy tym razem Calvados BA. Calvados to brandy destylowane z cydru , charakterystyczne dla regionu Calvados w Normandii. Podświadomie chciałem, by był to najciekawszy z trzech porterów i niestety się nie udało. Rozczarował mnie szczególnie aromat tego piwa - sporo gorzkiej czekolady, trochę drewna, trochę kawy zbożowej i w sumie nic więcej. W smaku dzieje się więcej, ale wciąż oczekiwania miałem większe, szczególnie bo wersji burbonowej. Tu jest najwyższa paloność, masa czekolady, alkohol najbardziej wyczuwalny z tych trzech BA. Niby fajne piwo, ale kompletnie bez pazura. Do zapomnienia niestety. Moja ocena: 3,6/5.


Browaru Czarna Owca po raz trzeci, czyli Porter Noster w wersji leżakowanej w beczce po koniaku. Wygląd nie budzi żadnych zastrzeżeń, bardzo obficie i ładnie. Niestety zapach w pierwszej nucie niesie wyraźny alkohol, szczęśliwie kojarzy się szlachetnie z dobrym trunkiem, mniej szczęśliwie, że szybko zaczyna przenikać się z farbą emulsyjną. Ten drugi zapach gdzieś później ulatuje. Jest też bardziej niż wyraźna lukrecja. Piwo ma bardzo fajną pełnię z lekko gryzącym alkoholem. W smaku pojawiają się mocna czekolada, kakao, cukier brązowy i nuta kawy. Pojawiają się retronosowo w aromacie nieco przykrywając później nieprzyjemne nuty w nim. Piwo najbardziej skojarzyło mi się z alkoholowymi cukierkami. Liczyłem na więcej. Moja ocena: 3,6/5.


W czasie Baltic Porter Day swoja premierę miał Porter Noster w wersji double barrel BA. To porter bałtycki leżakowany najpierw w jednej beczce - po calvadosie, a następnie w drugiej - po burbonie. Z połączenia tych mocy powstał Kapita... Powstał trunek, przy którym zastanawialiśmy się ze współpijącymi, czy aromat to jabłka z Calvadosu (to wszak destylowany cydr/jabol) czy emulsja z Castoramy. Nie był to tak źle kojarzący się zapach, jaki napotkałem kiedyś z Kubą Niemcem w zapomnianym przeze mnie piwie na Grodzkiej 15 w Lublinie, ale i tak nie przystawał do potencjalnej sztosowości Porter Nostera. Koniec końców efekt nie podoba mi się i spożywania nie należało do większych przyjemności. Wszystko co ewentualnie dobre w tym piwie było, pod tą emulsją się skryło. Moja ocena: 2,9/5.

Krótkie podsumowanie Porter Nosterów: Bourbon > Cognac = Calvados > Double Barrel


Czas na dobrze odleżakowanego Portera Bałtyckiego z Deer Beara (termin spożycia do 23.03.2017, więc pierwsza i jedyna warka tego piwa). Piwo zostało uwarzone wspólnie z Mariuszem Bystrykiem, którego musicie pamiętać z nieGrandChamiona 2018. W takim stanie piwo jest świetne, bardzo gładkie i poukładane. Mleczna czekolada miesza się tu z paloną kawą, fajnymi orzechami. W smaku dochodzi jeszcze stylowy karmel. Może nie jest super intensywny porter, ale na pewno jest klasyczny i mi smakował. Zupełnie nie pamiętam, jaki był kiedyś, ale średnio go wspominam. Teraz był bardzo fajny! Odleżakowanego polecam! Moja ocena: 3,7/5.


Oto Porter z Gniezna, pierwsze piwo z Dobrego Browaru w Gnieźnie, które przepłynęło przez moje gardło. To w dodatku wersja leżakowana w beczce po koniaku Martell. Piwo ma bardzo ładną etykietę z niedźwiedziem grającym na dudach. Etykieta nawiązuje do eksponatu z muzeum gnieźnieńskiego, kufla z takim niedźwiedziem właśnie. Piwo wygląda w porządku, może poza szybko opadającą pianą, ale w przypadku piw beczkowych nie powinno to dziwić. Nuta beczkowa pojawia się delikatnie w zapachu, a znacznie mocniejsze są zboże, ciemne owoce, czekolada i karmel. Destylat dość mocno objawia się w smaku, spychając na drugi plan czekoladę, karmel i lekką nutę palonej kawy. Piwo przez to jest intensywne, a dla niektórych (np. Gosi) może być ostre, a przez to kojarzyć się alkoholowo. Ja tego problemu nie miałem na szczęście. Dla mnie to bardzo smaczne piwo, w którym może delikatnie brakło balansu, ale też dzięki temu może znaleźć fanów wśród miłośników piw leżakowanych. Moja ocena: 3,7/5.


Na Silesia Beer Fest udało mi się upolować Black Pearl z Dukli. Porter bałtycki w wersji Chattanooga Whiskey BA. Czarna Perełka okazała się być bardzo dobrym piwem, w którym beczka została zaznaczona, ale nie zdominowała podstawy. Jest więc czekolada i kakao, ale też sporo wanilii i delikatna beczkowość, która przywodzi na myśl destylat. Piwo jest gładkie i bardzo przyjemne. W smaku ciemne słody, gorzka czekolada, słodkawa wanilia. Bardzo to piwo pijalne, dość złożone i zbalansowane. Moja ocena: 3,8/5.


Komes Porter z Browaru Fortuna to zawsze taki pewniak. Stoi sobie na pobliskich stacjach benzynowych, czasem tak długo, że można wyhaczyć po terminie, smak jest raczej pewny, jakość potwierdzona nagrodami, które mają znaczenie w piwnym świecie... Otwierałem go bez obaw. Pierwszy raz nie tyle nawet mi nie smakował, co zwyczajnie go nie dopiłem. Piany nie było, jak na coca coli. Już w zapachu było coś nie tak, ale dopiero mocny alkohol w smaku sprawił, że mi się go szybko odechciało. Piwo było wodniste, drapiące w gardło, z posmakiem kawowej lury i popiołu na finiszu. Po kilku łykach poszło "do kranu". Fatalna wpadka. Moja ocena: 2/5.


Komes Porter Malinowy z Fortuny daje to, co zapowiada. Smakuje i odpowiada mi to połączenie gorzkiej czekolady i malin. Ma odpowiednią konsystencję, niskie nagazowanie, jest lekka pikantność dodatku chilli, a na finiszu nuta kawy. Wanilii nie wyczułem, ale szczerze - nie brakowało mi jej. Znów mi to piwo smakowało. Podobnie jak za pierwszym razem. Co prawda mniej tu porteru, a więcej maliny. Gosi smakowało bardziej, bo samemu musiałbym to pół litra męczyć. Jej skojarzyło się ze słodziutkimi konfiturami. Moja ocena: 3,6/5.


Komes Porter Bałtycki Sherry Oloroso z Browaru Fortuna to kolejna limitowana wersja klasycznego porteru. Sherry Oloroso było oczywiście leżakowane nie w beczce po sherry, ale z wiórkami po beczce. To kolejne bardzo pozytywne zaskoczenie, choć wcale nie miałem wobec niego niskich oczekiwań. Na plus zaliczam mocne akcenty wiśniowe i drewniane. Nie są mocno zniuansowane, ale dobrze komponują się ze słodowym ciałem, gdzie prym wiodą gorzka czekolada, ciemne pieczywo i lekko palona kawa. Nuta alkoholu się pojawia, ale przypomina czekoladki wiśniowe z alkoholem, więc skojarzenie jest przyjemne. Moja ocena: 3,7/5.


Jeszcze końcem października udało mi się wypić Komesa Porter Bałtycki Płatki Dębowe (beczka po sherry oloroso) z Fortuny, już bardzo grubo po terminie przydatności. Sami musicie sobie odpowiedzieć, na ile ta recenzja jest pomocna. Piwo bowiem ma wyraźne ślady utlenienia, w niedobrą stronę. Zarówno w aromacie jak i smaku pojawia się nuta tekturowo-kurzowa. Taki zakurzony karton. Poza tym wyraźne już w aromacie jest drewno, ciemne słody, karmel, kawa i orzechy. Piwo zdecydowanie idzie w stronę wytrawną, ale to utlenienie jednak jest zbyt męczące. Moja ocena: 3,2/5.

Krótkie podsumowanie Komesów: Sherry Oloroso > Malinowy > Płatki Dębowe > Podstawka


Na zdjęciu widzicie Double Dybuka z lubianego Browaru Golem. To jak zwykle w tym browarze zdecydowanie nieklasyczne podejście do tematu ciężkiego porteru. Imperialne (24° Blg) żytnie piwo z dodatkiem soli. I to nie są dodatki homeopatyczne. Co z tego wynika? Piwo jest bardzo gęste w odbiorze oraz ma śliską, aksamitną teksturę, którą potęguje jeszcze niskie wysycenie. Pomimo stosunkowo niewielkiego odferementowania (9% alkoholu) kompletnie nie ma w nim odczucia słodyczy. Wręcz przeciwnie czekolada w smaku zdaje się być gorzką, pojawia się mocne kawowe palenie, łupinki słonecznika, śliwki w czekoladzie. Bardzo mi smakuje i gorąco polecam, ma świetny stosunek ceny do jakości! Moja ocena: 4,2/5.


Double Dybuk, jedno z najbardziej lubianych piw Golema, został wlany do beczki po whisky Laphroaig. Butelka jest ciut po terminie przydatności. Zacznę od tego, że piwo mnie jednak rozczarowało. Agresywna beczka poszła w mocny bandaż - to oczywiście nie zarzut, bo czego innego się spodziewać, po takiej beczce? Chodzi o to, że jest niewiarygodnie płaskie. Spod drewnianego bandaża wychodzi tylko intensywna popiołowość i posmak tytoniu. Cała potężna podbudowa słodowa sprowadza się właściwie do tego, że piwo jest oleiste i popiołowo-apteczne. Znacznie lepiej je wspominam. Gdy piłem pierwszy raz, było o wiele bogatsze. To tu jest męczące w połowie małej butelki i niezbyt satysfakcjonujące. Jak ciekawostka niezbyt, a jako porter to słabo. Moja ocena: 3,3/5.


Double Dybuk Bourbon - 4R to jedno z tych piw, które nie znalazłyby się w przeglądzie, gdyby nie wielki fakap. To wersja leżakowana w beczkach po burbonie Four Roses. Piwo zdecydowanie zaskoczyło! Ale niestety praktycznie całkowitym brakiem wpływu leżakowania w beczce na piwo. Trudno było się nim doszukać większych nut beczkowych. Było za to bardzo dużo paloności, potężne ilości kakao i bardzo przyjemna, choć delikatna słoność i wiążąca się z tym śliska tekstura piwa. Samo piwo bardzo smaczne i w porządku, rozczarowanie wynika bardziej z braku obiecanej beczkowości. Moja ocena: 3,5/5.

Krótkie podsumowanie porterów Golema: Podstawka > Bourbon - 4R > Laphroaig.


Browar w Grodzisku wraca do starej receptury i warzy górnofermentacyjny miks porteru i piwa grodziskiego, czyli wędzonego. Czy Grodziski Porter w ogóle mógł się nie udać? Tylko pod jednym warunkiem, że ktoś nie lubi piw dymionych. Ale i tak nuta dymiona nie przykrywa pozostałych aromatów i smaków, a jest zgrabnie wkomponowana w piwo. Najwięcej tu czekolady i kawy zbożowej. W czasie picia pojawiają się jeszcze nuty suszonych owoców. Dużym plusem piwa jest jego puszystość i aksamitność. Bardzo fajne to piwo, nie jakiś majstersztyk - bo połączenie porteru i wędzenia ma znacznie większy potencjał, ale do przyjemnego spożycia i powtórzenia. Moja ocena: 3,6/5.


Imperialny portrer bałtycki z Browaru Hajer - tym razem bez śląskiej gryfnej nazwy, a po prostu Imperial Porter. 24° Blg i 8% alkoholu. Piwo wygląda przepięknie, jedno z najładniejszych porterów w przeglądzie. Bardzo ciemny, gęsty i z genialną ultradrobną, ciemną, a przede wszystkim trwała pianką. Pewnym zaskoczeniem było to, że mimo wszystko słodycz w piwie jest bardzo umiarkowana, a dominują potężne ilości czekolady deserowej. W smaku gładkiej teksturze towarzyszą ciemne słody, pumpernikiel, skórka chleba i nuty karmelu. Finisz jest poukładany - balansuje między wytrawnością i słodyczą. Bardzo poukładane i smakowite to piwo. Polecam! Moja ocena: 4.0/5.


Jak widzicie Imperial Porter Bourbon Barrel Aged wygląda przepięknie, to piana jest bardzo ciemna, gęsta i drobniutka. Piwa piję zawsze dość ciepłe, to stało na blacie w kuchni przez kilka dni i pomimo tego aromat nie powalił. Wpływ beczki był raczej subtelny, ale też dzięki temu pięknie wyeksponowała się godna podstawa piwa, a konkretniej masa czekolady. W smaku już wynagradza mocniejszym muśnięciem wanilii, beczkowym drewnem i przyjemnym pumperniklem. Piwo jest gładkie i nisko nasycone, przez to pije się bardzo szybko. W nomenklaturze szkolnej czwórka. Moja ocena: 4,0/5.


Imperial Porter Islay Whisky Barel Aged nie zaskakuje. "Pierwszy nos" to właśnie charakterystyczny aromat spalonej elektroniki, ewentualnie bandaża. Jeśli ktoś nie wie, o co chodzi, polecam to piwo, ono dość dobrze definiuje torfowość. Spod tego mocnego zapachu wydobywa się nutka czekoladowa, ale jest skutecznie przykrywana. Torf rzadko bierze jeńców. Ok, smakujemy... W smaku nie jest już tak dominujący, tu wychodzi więcej bazowego piwa - wspomniana czekolada, śliwka i ogólnie ciemne słody. Znów jest mega gładko, choć ta wersja sprawa wrażenie nieco mniej pełnej. Tu też alkohol bardziej mnie rozgrzewa niż w wersji podstawowej i Rum BA, choć zupełnie nie mam wrażenia ani beczki, ani whisky. Tu rządzi i dzieli torf. Może i jedno-, może dwuwymiarowe to piwo, ale za to bardzo smaczne! Moja ocena: 3,7/5.


Imperial Porter Rum Barrel Aged bucha potężnym czekoladowym aromatem, za nim pojawia się nuta szlachetnego alkoholu. Ładnego - początkowo dominuje w nim wanilia, później dochodzi kokos. Wraz z piciem te beczkowe akcenty są coraz mocniejsze. Tekstura piwa jest śliska, jest bardzo oleiste i nisko nasycone, co ładnie że sobą gra. Słodkie ciałko jest kontrowanie przez raczej wytrawny posmak. Pyszka! Bardzo dobre piwo. Moja ocena: 4,2/5.

Podsumowując - dla mnie: Rum > Bourbon = Podstawka > Islay Whisky


Ezoteryczne Szuwary z Browaru Harpagan to cherry porter, ale nawet dodatek mrożonych wiśni nie ukrył faktu, że to potężny porter bałtycki - 24° Blg oraz 9,5% alkoholu. Zapach to ciekawe połączenie wyraźnych wiśni oraz gorzkiej czekolady. W smaku skojarzyło mi się to z takimi cukierkami nadziewanymi alkoholem. Właśnie ten alkohol pojawia się w posmaku, ale wcześniej zarejestrowałem sporo czekolady, nutę kawki i lekką kwaśność wiśni. Piwo jest charakterne, dość ostre, rozgrzewające i jak dla mnie zbyt wiśniowe. Może to kwestia ułożenia. Jest smacznie, ale czuję, że z czasem może być znacznie lepsze. Moja ocena: 3,8/5.


To piwo pojawiło się w przeglądzie z uwagi na Wielki Fakap, który wydłużył prace nad wpisem o ponad miesiąc. Jan Chmieweliusz Ardmore Barrel Aged pochodzi z projektu piw leżakowanych Browaru Hopium. Bardzo charakterne i intensywne to piwo. Już pierwszy niuch daj to, co obiecuje - torfowe akcenty whisky, nieco asfaltowe, bardzo mocno wędzone, ale też nie przykrywające wszystkiego. Jest czekolada, śliwki w czekoladzie, spora gorycz chmielowa, duża pełnia, leciutkie alkoholowe gryzienie. Przede wszystkim jest jednak potężny kop w ryj, bo to piwo nie bierze jeńców. Na mnie zrobiło bardzo dobre wrażenie, ale uważaj - nie jest dla każdego. Moja ocena: 4,0/5.


Porter Podbity Śliwką z Browaru Jabłonowo był dla mnie przez długi czas wyrzutem sumienia. Nie piłem go, choć jest dość szeroko dostępny, stosunkowo niedrogi i zbierał bardzo pozytywne recenzje. Porter bałtycki z dodatkiem wędzonej śliwki jest obłędnie dobry. Śliwka jest wyraźna i choć nuty dymu i wędzenia są mocne, to śliwka pachnie, i potem w smaku się to potwierdza, jak świeżutka. To bardzo ciekawe połączenie śliwkowej słodyczy i wytrawności dymu i gorzkiej czekolady. Wędzonka w smaku jest typowo ogniskowa, w tle dochodzą nuty popiołu. Jest fajna kawowa paloność i rodzynkowy akcent. Piwo jest pyszne, pięknie wydane i... czego jeszcze chcieć? Niezła dostępność i atrakcyjna cena czynią z Podbitego łakomy kąsek. Polecam! Moja ocena: 4,3/5.


Ten porter zabrałem kiedyś w góry i o dziwo pity do śniadania w pięknym miejscu nie zrobił na mnie zbyt dobrego wrażenie. Ale tym razem to co innego… Oto Porter 22 z zawierciańskiego Browaru Jana. 22 oznacza tu gęstość początkową brzeczki, która następnie odfermentowała do 8,8% alkoholu. Agresywnie nalane zwieńczyło się pianą większą, niż bym się spodziewał, ale ogólnie wygląda bardzo ładnie. Aromat mnie zachwycił - porter ten pachnie jak powidła śliwkowe ze świeżo odkręconej krauzy, wymieszane ze śliwkami w czekoladzie. W smaku pełnie jest odpowiednia, nie za duża i to gładkość piwa jest jego dużą zaletą. W tle pojawiają się nuty pieczonej skórki od chleba i karmelu. Bardzo fajne to piwo, ładnie poukładane, złożone i łagodne. Szczerze polecam! Moja ocena 4,0/5.


Jastrzębski Porter z Browaru Jastrzębie piłem po raz pierwszy na Rybnickim Zalewie Dobrego Piwa, ale tam nie robiłem żadnych notatek, więc gdy nadarzyła się okazja, to do niego wróciłem. Co ciekawe został wybrany najlepszym piwem tamtego festiwalu. Piwo ma 22° Blg i uzyskano z tego 7,9% alkoholu. Aromat i smak zdradzają klasyczne podejście do stylu, choć paloność jest mocno wyczuwalna. Piwo jest karmelowe, leciutko kakaowe, przyjemnie orzechowe. Ogólnie jednak bardzo delikatne w doznaniach. Średnia pełnia tu pasuje, a piwo jest dość dobrze zbalansowane. Mocno przeciętne jednak i nie zapadające w pamięć. Moja ocena: 3,5/5.


Czas na Portera z nieistniejącego od 2013 roku Browaru Konstancin. Piwa pod marką Konstancin produkuje dziś Browar Czarnków, który kupił i rozmontował Konstancina. Jak widzicie piwo wygląda bardzo zacnie. W aromacie dominuje mocna gorzka czekolada, a towarzyszy jej lekki sos sojowy. Porter jest bardzo gładki, aksamitny. Duża pełnia i niskie wysycenie pasują do porteru a mi odpowiada. W smaku mocno zbożowy, czekoladowy i ciemnoowocowy. W tle pojawia się niewielki alkohol (tylko 8,3% przy 24° Blg), ale bardziej zaskakuje niż przeszkadza. Fajne to piwo, nie jakieś super ekstra, ale z odpowiednią dystrybucją mogłoby zdobyć sporą popularność. Moja ocena: 3,9/5. Browar Czarnków napisał mi, że Porter jest już drugi sezon na rynku. Wypuszczany jest w okresie późnej jesieni/zimy. W tym roku była także wersja Bourbon Barrel Aged (bardziej limitowane), ale to już wiedziałem, bo piłem go wcześniej. Oto on...


Jeszcze do niedawna nawet nie wiedziałem o istnieniu tego piwa, a tu takie pozytywne zaskoczenie (niepierwsze) w czasie Przeglądu Porterów Bałtyckich... Uwarzony w Czarnkowie Konstancin Bourbon Barrel Aged Porter już od samego początku cieszy oko potężną i trwałą pianą oraz ciemną barwą. Aromat to połączenie wanilii, lekkiego kokosa i niesamowicie intensywnej czekolady. W smaku pojawiają się dodatkowo nuty palone i lekko podwędzane, wychodzi śliwka, a piwo jest bardzo gęste, puszyste i przez to przyjemne. Pomimo odczucia słodyczy na końcu pojawia się większa paloność i gorycz. Kapitalne jest to piwo! Moja ocena: 4,4/5.


Porter Warmiński z Browaru Kocz... Kormoran rzecz jasna to jeden z najbardziej klasycznych i powszechnie lubianych porterów bałtyckich. Dwukrotnie nagrodzony medalem European Beer Star, konkursu, którego nie trzeba się wstydzić. Wygrzebałem go z szafy, ale nie jest jeszcze przeterminowany, więc znalazł się tam niedawno. Czy jest to dobry porter? Jest nawet bardzo dobry! Choć to bardzo klasyczne podejście do "bałtyka", to imponuje złożonością. Prym wiedzie gorzka czekolada, jest kakao, wytrawna nuta palona, kawa zbożowa i pieczony chleb. Bardzo fajne jest to, że wraz z piciem, które nie trwa zbyt długo, pojawia się posmak wiśni w czekoladzie. Czemu nie trwa zbyt długo? Bo świetnie balansuje między pełnią, a wytawnością i lekkością. Jest przy tym gładki i znika ze szkła ekspresowo. Bardzo polecam! Zresztą wiecie to już od dawna. Browarze Kormoran, nie przestawaj! Moja ocena: 3,9/5.



Czy przegląd byłby kompletny bez Imperium Prunum z Kormorana? Nie sądzę. To piwo to jeden z dwóch pierwszych polskich sztosów. Piw, które sprawiły, że serca beergeeków zabiły szybciej. Ja miałem to szczęście, że w czasie Baltic Porter Day w spróbowałem w Białej Małpie edycji 2019 oraz leżakowanej rok w multitapie wersji 2018. Podobnie jak rok wcześniej wersja tegoroczna wysyła w leżakowy niebyt warkę ubiegłoroczną. Może i sos sojowy nie wyszedł jakoś mocno, ale piwo było kompletnie zdominowane przez kompot z suszonych śliwek. IP AD 2018 przywołuje obraz świąt Bożego Narodzenia, aż chciałoby się zjeść grzybowej. Piwo jest bardziej wędzone i wytrawne w odczuciu. Świeży natomiast jest zdecydowanie ładniej poukładanym piwem, z zaznaczonymi cechami typowymi dla bałtyka - czekoladą, kawą, śliwkami w czekoladzie, chlebową słodowością i wynikającą z aspektów słodowych pełnią. Wędzonka jest też silna, ale wespół z suszonymi śliwkami nie przykrywa kompozycji. Zeszłoroczne Prunum to wciąż bardzo dobre piwo, ale zdecydowanie zbyt jednowymiarowe. Świeże bije je na łeb. Jest pełne, gładkie, doskonale zbalansowane. Odpowiednio wyleżakowane jest idealne do picia pomimo aż 11% alkoholu. Nie ma co trzymać go w piwnicy. Moja ocena 2018: 3,9/5; moja ocena 2019: 4,3/5.


Czasem jest tak, że abordaż wejdzie za bardzo i okaże się, że piwo źle zniosło rejs na odległe wyspy. Tak się stało z porterem bałtyckim od Kraftwerków. Jolly Roger Whisky BA nie okazało się tak dobre, jak RUM BA blisko 3 lata temu. Jaki jest jego problem? Otóż już na etapie wąchania piwo zdaje się być zepsute i nawet dość mocna nuta waniliowa i beczkowa nie jest w stanie tego przykryć. W smaku wyraźna jest kwaskowość, gdyby nie była tak intensywna, to możnaby ją pewnie połączyć z kawą, bo i ta jest w tle. Poza tym w czasie picia wychodzą na jaw nuty miodowe, które mocno kojarzą się z utlenieniem. Wyraźnie nieudana warka piwa (30-05-2020). Polecam omijać, a szkoda. Kraftwerkowi piwa beczkowe ostatnio wychodziły. Moja ocena: 2,2/5.


Kujawskie Porter z Browaru Krajan jest jednym z tych piw, które trafiło do mnie już mocno odleżakowane i - nie bójmy się użyć tego terminu - przeterminowanie. Wyciągnąłem go z przekonaniem, że będzie fatalne. Szczęśliwie bardzo się pomyliłem! Określiłbym to nawet mega zaskoczeniem! Ma 18,1°Blg i 9% alkoholu. Zarówno w aromacie, jak i smaku jest bardzo dużo czekolady, pieczona skórka chleba, karmel, a spod tego ładnie wychodzą ciemne owoce. Bardzo klasyczne podejście do tematu i niezwykle smaczne. Ciała mogłoby być więcej, ale przy takim odfermentowaniu chyba nie można było się go spodziewać. Konsystencja jest za to bardzo puszysta i delikatna. Dość wytrawny finisz ładnie pasuje do tego piwa. Bardzo klasyczne piwo, które najwyraźniej dobrze się starzeje.Polecam nie wyciągać za szybko z piwniczek! Moja ocena: 4,0/5.


Dawne Bractwo Kurkowe Porter to mocniejsza wersja porteru Browaru Krajan z Nakła nad Notecią. Nie ma się specjalnie nad czym rozwodzić. Piana szybko znika, jak z coca-coli i zapach też z nią się kojarzy. Już w aromacie zdradza wielką słodycz, która wykręca kubki smakowe w ustach. Karmel, cukier, słodycz. W tle pałęta się pieczona skórka od chleba, która jest jedynym pozytywem tego piwa. Ciężkie i męczące. Polecam, ale omijać! Moja ocena: 2,3/5.


Książęce Porter to pierwszy porter bałtycki, którego nie wypiłem w czasie przeglądu (chronologicznie, nie w tym opisie). Ba. Wylałem po 4-5 łykach. No remorse, no regret, jak śpiewał James H. Wygląd myli, piwo jest okrutnie słodkie, wręcz ulepkowato cukrowo-karmelowe. Karmel, cukier, cukier, karmel, poza tym pustka. To powinni podawać przy badaniu krzywej glikemicznej. Gdybym wypił całe, prawdopodobnie zapadłbym w śpiączkę hiperglikemiczną (wymyśliłem to, jest takie coś?). Nie polecam. Moja ocena: 1,8/5.


Ten porter przyjechał do mnie paczką z Poznania. Nawet nie wiedziałem, że taki istnieje. Z samym browarem zresztą zetknąłem się tylko raz, na festiwalu - w Poznaniu zresztą. Oto Largus Porter Bałtycki z Browaru Largus. To taki porter, który jasno pokazuje, że nie smakują wszystkie portery;) Aromat jest dość słaby, określiłbym go jako bieda gorzko-czekoladowy, niczym tabliczka wąchana przez sreberko, z nutką suszonych owoców. W smaku jest dość klasycznie, lekko czekoladowo, lekko słodowo, ogólnie lekko nijako. To wszystko czyniłoby z niego słabego średniaka, gdyby nie alkohol, który dość szybko zaczął wychodzić i gryźć w przełyk. A tak to jeden z porterów do zapomnienia. Moja ocena: 3,0/5.


Rzutem na taśmę do przeglądu trafiło najnowsze piwo Browaru Łańcut. Wypity przeze mnie w Absurdalnej Podbipięta to imperialny porter bałtycki bourbon barrel aged. Piwo ma brązową barwę, choć pod mocne popołudniowe słońce wyglądało nieszczególnie apetycznie. Zapach jednak rozwiewa wszelkie wątpliwości. Jest aromatyczna miazga - bardzo dużo wanilii, troszkę wychodzącego spod niej kokosu, nuta drewna, suszone owoce i karmel. W smaku jest słodko, nie bardzo zalepiająco, ale jednak to team słodyczka. W smaku elegancka i ułożona beczka wiedzie prym, ale nie jest w stanie przykryć daktyli (jak ja je lubię w piwie), praliny i karmelu. Rewelacyjne, absolutnie degustacyjne piwo. Gorąco polecam! Moja ocena: 4,3/5.


"Dzik jest dziki, dzik jest zły. Dzik ma bardzo ostre kły" Sus Scorfa (Dzik euroazjatycki) to imperialny porter bałtycki z browaru Pałacyk Łąkomin. Na zdjęciu w trzech wersjach - od lewej to leżakowana w beczce po miodzie pitnym, w beczce po rumie i w beczce po Jacku Danielsie. Każda ma 25° Blg i 11% alkoholu. Bardzo chciałem wypić jednocześnie, a okazją było spotkanie towarzyskie, bo sam bym poległ. Po kolei... Sus Scrofa In Dolio a Melle Politi Maturata (Mead BA) okazał się bardzo fajnym piwem z mocną beczką i wyraźnymi akcentami miodowymi, które nie dominują kompozycji oraz akcentami drewnianymi. Podstawą są czekolada i kawa. Gosia twierdzi, że jest alkoholowe, ale dla mnie to tylko skojarzenie z drewnem po destylacie. To raczej ona ma rację, ja nie wyczuwam alkoholu, dopóki nie jest totalnie ordynarny. Finisz jest ostatecznie bardzo łagodny, a piwo bardzo grzeczne. No i smaczne. Moja ocena: 3,7/5.


Sus Scrofa in Caribaeis (Rum BA) jest najbardziej ostrym i agresywnym z tych trzech piw. Rum jest totalny niczym opozycja w sejmie lub zidiocenie rządzących; objawia się kukułką i wanilią. Pachnie i smakuje przez to słodko. Słodowość czkoladowa i kawowa zepchnięta do defensywy jak kulawa Barcelona (to była decydująca faza LM). Efektem jest ciekawe i złożone piwo. Moja ocena: 3,8/5.


Sus Scrofa in Occidente Fero (Jack Daniel's BA) to dopiero beczkowa miazga, już z daleka wiadomo, że to whiskey, tak intensywnie pachnie charakterystyczną wanilią i beczką. Poza tym mocna czekolada, cappuccino, chlebowa słodowość. Jest najbardziej gładki z tych trzech, aksamitny, likierowy, gęsty w odbiorze. Najintensywniejszy i najbardziej złożony. Moja ocena: 4,2/5.




Do pewnych porterów trzeba dojrzeć. Mawiają, że Argus Porter warzony przez Browary Łódzkie musi dojrzeć do picia i być może mają rację. Ja piłem takiego przywiezionego kilka dni wcześniej z Dilda. I jak? Najbardziej rzuca się w tym piwie metaliczność. Metal, potem przychodzi dominująca nuta karmelu i palona skórka chleba. W smaku kojarzy się z coca-colą. To kolejne piwo, którego słodycz jest tak duża, jak tego kiepawego napoju. Duuuużo cukru. Chciałem wylać to piwo, ale nie chciało mi się wstawać i... dobrze zrobiłem, bo gdy metaliczność wywietrzała, to pojawiła się wiśnia, która sprawiła, że piwo stało się pijalne. Słabe, ale pijalne. Tyle wygrać. Ja rozumiem, że to ekstremalnie tanie piwo. Najtańszy porter na rynku, a może i na świecie;) No ale szanujmy się. Leżakowanie na ślepo, bo któraś warka może być lepsza, to jednak sport ekstremalny, a piwo znacznie częściej jest fatalne niż do wypicia. Moja ocena: 2,2/5.


Z niższych półek trafia do przeglądu Porter Łódzki z Browarów Łódzkich. Nie ukrywam, że do tej pory nie piłem jeszcze takiego Łódzkiego, który by mi smakował. Ponoć źle trafiałem. Okazuje się, że mogę trafić dobrze, co pokazuje poniższy przykład. Piwo nie prezentuje się wybitnie, piana sycząc znika i tyle ją widzieli. Niemniej jednak piwo bardzo fajnie się poukładało (jest oczywiście w terminie) i poszło w nuty wiśniowe i śliwkowe. Nawet jeśli to utlenienie, to o takie utlenienie nam właśnie powinno chodzić w leżakowaniu mocnych piw. Jest przyjemna czekolada, kawowa paloność i ciemne słody o charakterze opiekanym. W tle dochodzą rodzynki. Piwo jest dość gładkie, ale mogłoby mieć nieco większą pełnię. Niemniej jednak polecam. Nie wiem tylko co, bo zapomniałem zrobić zdjęcie denka, gdzie jest wybita data przydatności. Moja ocena: 3,4/5.


Podaj ciasto proszę, to jeden z trzech nowych imperialnych porterów browaru Maltgarden. Do piwa o gęstości 25° Blg i zawartości alkoholu 10% Andrzej Miller dodał ziarna kakaowca i skórki pomarańczy. Jak to zagrało? Ano bombowo! Już aromat zdradza wyraźną obecność skórki, która przeplata się z potężną dawką gorzkiej czekolady. Pachnie jak kawałek pysznego ciasta właśnie! W smaku jest gładko, znów czekoladowo, cierpko od pomarańczowych skórek, dużo kakao i nuta karmelowa, tak typowa dla mocnego porteru. Bardzo tu pasuje i mi odpowiada aksamitność piwa. Moja ocena: 4,0/5.


Sounds Like a Chocolate to kolejny imperialny porter znaleziony w Słodowym Ogrodzie? Piwo zostało uwarzone z dodatkiem kawy i migdałów. Obawiałem się tych migdałów, bo imperialny porter z RockMilla (kojarzycie browar?) był nimi okrutnie przeładowany, przez co piwo smakowało sztucznie. Tutaj na szczęście błąd ten nie został powielony. Migdały są trafione w punkt, czuć je, są wyraźne, świetnie komponują się z kawą (Fazenda Rainha Miaki) oraz słodką kompozycją porterową, pełną suszonych owoców, mlecznej czekolady i nutą palonej kawy. Bardzo przyjemne to piwo, warto ściągnąć z półki. Moja ocena: 3,9/5.


The Big Book of Coconut to trzeci porter uwarzony przez Andrzeja Millera w ramach jego nowego projektu - tym razem z dodatkiem kokosa. Piwo jest intensywne i poukładane. Kokosa jest sporo, ale pokojowo koegzystuje on z mleczną czekoladą, nutą marcepanu i kawą. W tle majaczy karmel delikatnie pogłębiając głębię piwa. Bardzo ładny to aromat, a i smak jest piękny, bowiem piwo jest niesamowicie gładkie, wręcz tłuściutkie. Pomimo mocy (25° i 10% alko) piwo jest delikatne i szybko znika ze szkła. To także zasługa wspomnianego, idealnie wkomponowanego kokosa, którego nie jest ani za mało, ani za dużo - tak w punkt. Bardzo dobre piwo, godne polecania i wydania tych kilkunastu złotych. Moja ocena: 4,2/5.



W wielkim rejsie po Bałtyku na horyzoncie migocze światło latarni. To Browar Maryensztadt i jego Gwiazda Północy. Potężny (26° Blg) wędzony porter z dodatkiem wędzonych śliwek i suszonych fig. W teorii to samograj. W praktyce też. Już przy nalewaniu objawia się solida gęstość piwa, przelewa się z butelki niczym smoła. Pachnie bardzo zachęcająco, zarówno ogniskową wędzonką, śliwką, jak i nutami figowej słodyczy, czekolady i innych leśnych owoców. Jest gęsto w ustach, ale mimo to piwo ustrzegło się ulepkowatości. Jest to jednak zdecydowanie team słodyczka, ale z eleganckim wędzonym twistem. Przy tych wszystkich słodkich owocowych akcentach jest to duże osiągnięcie! Porterowe aspekty są mocno schowane i zdecydowanie górnofermentacyjne. Niemniej jednak trudno sobie wyobrazić, by te dodatki nie przykryły prostej i klasycznej czekolady. Ponad 10% alkoholu jest ukryte idealnie. Świetne to piwo, godne pochwał i kolejnych nagród! Brawo Maryensztadt! Moja ocena: 4,2/5.


Drugie piwo zwoleńskiego browaru w przeglądzie piłem w czasie Baltic Porter Day w Kontynuacji. Projekt Barrel Aged Imperial Baltic Porter Black Forest Kirsch to imperialny bałtyk, leżakowany w beczce po brandy Black Forest Kirsch. Okazał się być prawdziwą poezją aromatu i smaku. Projektują w nim nuty wiśniowe, które bardzo ładnie wpisały się w mocną beczkę, sporo czekolady,  karmel, nuta tofii i orzechów. Trudno pozbyć się skojarzeń likierowych, bowiem piwo jest bardzo gęste i słodkawe. W tle grają nutki wędzonych owoców. Brawo za intensywne doznania i kompleksowe piwo. Czemu akurat nie to piwo stoi teraz na półkach sklepowych, a jakieś inne Projekty? Moja ocena: 4,2/5.


Bardzo ucieszyłem się, że do przeglądu trafił Mazurski Porter z Browaru Mazurskiego z Ełku. Chciałem pojechać tam w wakacje, a teraz już wiem, że mi się udało i było warto. Piwo - jak widzicie - wygląda przednio, piana jest oczywiście efektem agresywnego nalania, ja się rzadko cackam z tymi porterami, częściej są bowiem słabo nagazowane (co zresztą lubię), a robienie zdjęć zabiera ciut czasu - lubię, gdy na fotach jest jeszcze piana. Aromat to czekolada i zbożowa nuta palonego chleba, nie za wiele się tu dzieje, a smak odpowiada aromatowi - jest bardzo wyraźny plan czekoladowy i mocno gorzko-wytrawny posmak palony. Sprawia on, że piwo zdaje się być agresywne, choć alkohol nie dominuje w smaku (20° Blg, 9,5% alko). W wyniku tego piwo nieco przywołuje na myśl lepsze warki Żywca Portera, z nieco lepszą podbudową słodową. A to chyba za mało, jak na kraft. Moja ocena: 3,5/5.


Mam bardzo dobre wspomnienia związane z Jurajskie Porterem Bałtyckim. Bardzo wysokiej jakości porter bałtycki kosztował zawsze około 7 zeta. Cena dalej zasadniczo się nie zmieniła, a czy smak piwa z Browaru na Jurze, serca piwnej rewolucji, odbiega od tego, co pamiętam? BUM! Najpierw trzęsienie ziemi! To piwo wciąż jest rewelacyjne, można zrobić jakościowy kraft i sprzedawać go w bardziej niż przyzwoitej cenie! Rozum i godność browaru level master! Aromat i smak tego piwa to prawdziwy likier wiśniowy z nutą śliwek w czekoladzie. Pomimo słodyczy czekoladowej i orzechowej piwo ma mocno deserowy charakter. Mięciutki, nisko nasycony, mocno słodowy z wyraźnym gorzkim finiszem. REWELACJA! Znów polecam! Moja ocena: 4,3/5.


Oto jeden z najlepszych polskich porterów bałtyckich. Wielokrotnie nagradzany i cieszący się bardzo dobrą opinią. Dodatkowo leżakowany w beczce. Widawa i Porter Bałtycki Wędzony 24° Bourbon Barrel Aged. Czy rzeczywistość dogoni legendę? Piwo pachnie bardzo intensywnie torfową wędzonką, a nuty beczkowe wniosły niekoniecznie coś ładnego. Trudno mi było to zidentyfikować, ale całość nie zachwyciła mnie aromatem. To coś jest tylko niuansem, ale wystarczająco wyraźnym, by zepsuć kompozycję. W ustach jest jednak zdecydowanie lepiej. Tu objawia się delikatna gładkość i puszystość piwa. Znów dominuje torf, ale jest już wzbogacony o nuty drewniane, waniliowe i czekoladowe. Delikatnie mnie to piwo rozczarowało, ale głównie dlatego, że miałem ogromne oczekiwania. Poza dziwną nutą w aromacie jest spoko. Tylko spoko. Moja ocena: 3,4/5.


Widawa Porter 24 Sherry Barrel Aged to jedno z piw, które do przeglądu trafia jako przeterminowane i to blisko 1,5 roku. Czy czas przesłużył się temu wędzonemu bałtykowi, czy wręcz przeciwnie? Jak widzicie wygląda całkiem dobrze. Aromat w pierwszym momencie zdominowany jest przez wędzonkę, która mi się skojarzyła z żółtym serem. Sam w sobie zapach niekoniecznie mi się podoba, ale na szczęście szybko wychodzą jeszcze inne akcenty. Przede wszystkim wiśniowa pestkowość, inne czerwone owoce i nuty drewniane. W smaku jest podobnie, początkowa dominacja sera jest przytłaczająca, smak ratują bardzo przyjemne nuty winne, czekoladowe i owocowe. Wielką zaletą tego piwa jest jego gładkość... Gdyby tylko nie ta nieprzyjemna serowość... Moja ocena: 3,4/5.